Elektrikli Hibrit Otomobiller
Ülkemizde son yıllarda gündeme gelmiş olmasına rağmen , özellikle Avrupa ülkelerinde ve dünyada yaklaşık 10 yıldır gündemde olan elektrikli otomobiller ; gazete, televizyon ve internetteki haberlerde sıkça karşımıza çıktığında dikkatimizi çekiyor olsa bile , ulaşılması zor olan geleceğin teknolojisi değildir.
1980'lerden sonra tekrar üzerinde çalışılan ve 2000'li yıllarda özellikle son 10 senedir tekrar karşımıza çıkan elektrikli otomobiller gelişmiş elektronik sistemleri ve gelişen malzeme bilimi ile çok daha iddialı. Günümüzde büyük bir öneme sahip olan medyayı, akıllıca kullanan Elon Musk ve şirketi Tesla motor bu sektörde öncü durumunda. Çevreye zararlı gaz salınımı olmaması sebebiyle çevreci kuruluşlardan da destek gören elektrikli otomobiller birçok büyük otomobil üreticisinin de yatırımda bulunduğu alan olmaktadır.
Ülkemizde ise elektrikli otomobillerin en çok fiyatları dikkat çekmektedir. Her ne kadar uzun vadede yakıt masrafı az olacağı bilinse de alım gücü olarak bu araçlara ülkemiz insanında çekingenliğe sebep oluyor. İkinci el veya sıfır kilometre bir elektrikli araç almak rakiplerine göre oldukça pahalı bunun en büyük nedeni de bataryaları ve seri üretiminin kısıtlı olması. Bununla birlikte alındıktan sonra kilometre başına masrafları düşük olsa bile batarya bakımı ile büyük bir masraf olarak tekrar karşılaşılmaktadır. Elektrikli araçlarda kullanılan bataryaların da bir süre sonra değiştirilmesi gerekmekte. (yaklaşık 7 yıl)
Günümüz otomobil firmalarından birçok dev şirket sadece elektrikli otomobil yerine içten yanmalı ve elektrik motora sahip hibrit otomobiller üzerine yatırım yapmakta ve halihazırda üretmektedir.
Hibrit Otomobiller :
Çevreyi daha az kirletir, egzoz emisyonu çok daha düşük seviyededir.
Yakıt tüketimi yönünden daha ekonomiktir. Bir depo yakıt ile gidebileceği mesafe içten yanmalı veya elektrikli motorlu taşıtlara göre daha fazladır.
Motor ve bataryaların araca yerleştirilişi en uç noktalara değil; ortaya ve yanlara olduğundan araç dengesi daha iyi sağlanabilmektedir.
Elektrik motoru ilk harekete geçiş ve hızlanmada, içten yanmalı motora göre daha performanslıdır.
Elektrik motoruyla kullanımı sessiz ve konforludur.
Petrol tüketimi azaldığından ülke ekonomisine katkı sağlayıp dışa bağımlılığını azaltır.
Paralel Hibrit Tahrik Sistemi:
Bu tür araçlarda elektrik motoru ve içten yanmalı motor (İYM) bir debriyaj üzerinden diferansiyeli beslerler. İstendiğinde yalnızca elektrik motoru, istendiğinde yalnızca benzin veya dizel motor çalıştırılıp mekanik enerji tekerlekleri çevirebilir. Sıklıkla dur-kalk yapılan yerlerde yalnızca elektrik motoru kullanılarak gürültü ve egzoz yayınımı yok edilir. Hızlı seyir halindeyken veya yokuş yukarı giderken ya da ani ivmelenme durumlarında iki motor birlikte çalışır. Bu şekilde birbirini yedekleyen ve destekleyen iki güç kaynağı elde edilir. Paralel hibrit elektrikli araç, enerji geri kazanımlı frenleme özelliğine sahiptir. Buna rağmen olumsuz sürüş koşullarının devam etmesi halinde akünün dışarıdan şarj edilmesi gerekmektedir. Bu olumsuz özelliği gideren seri-paralel tahrik sistemidir.
Seri Hybrid Tahrik Sistemleri:
Sistem, içten yanmalı motor, elektrik motoru ve jeneratör olmak üzere üç ana kısımdan oluşur.
İçten yanmalı motor tarafından oluşturulan mekanik enerji, jeneratör tarafından elektrik
enerjisine dönüştürülerek elektrik motoruna iletilir ve hareket sağlanır. Enerji dönüşümleri
sırasında meydana gelen kayıplardan dolayı verim düşüktür. Sistemin avantajı, düşük
emisyon ve yüksek verim amacında içten yanmalı motorun değişik çalışma koşullarına
adapte edilebilmesidir. Fakat dizaynı dolayısıyla sistemin toplam verimi, paralel sisteme
göre daha düşüktür. Yapısı, elektrikli aracın yapısına en yakın sistemdir. Tek farklılık elektrik
enerjisinin içten yanmalı motor tarafından jeneratör vasıtasıyla üretiliyor olmasıdır. Araç
hızlanırken veya düz yolda giderken elektrikli motor kullanılmakta, dolu ise enerjisini aküden
eğer akü boş ise içten yanmalı motor çalıştırılıp jeneratör üzerinden aküyü doldurmaktadır.
Böylece, akünün dışarıdan doldurulma ihtiyacı ortadan kalkmaktadır. Geri kazanımlı frenleme
yoluyla önemli ölçüde enerji tasarrufu sağlanmaktadır. Bir diğer avantajı içten yanmalı
motorun sürekli olarak en verimli olduğu hızda çalıştırılmasıdır.
Kompleks (Karışık) Hibrit Elektrikli Araçlar:
Seri paralel sistemde kullanılan jeneratörün yerine, gerektiğinde motor gerektiğinde jeneratör olarak çalışan bir elektrik motor vardır. Seri-paralel hibrit sistemin tüm avantajlarına sahiptir. Yüksek güç gerektiğinde elektrik motoru ve IYM birlikte çalışmakta, düşük güç istenilen durumlarda, sessiz ve temiz olan elektrik motoru kullanılır, akü devamlı olarak içten yanmalı motor enerjisi ile doldurulabilmektedir. Bunlara ek olarak, elektrik motor marş görevini üstlenir. Kalkış esnasında veya düşük hızda iken araç elektrik motoru kullanılıp, yavaşlama ve frenleme sırasında elektrik bataryaları şarj edilir. Hızlanma sırasında benzinli ve elektrikli motor birlikte çalışır ve performans maximuma çıkar. Genellikle trafiğin yoğun olduğu şartlarda araç durduğunda her iki motorda durur böylece yakıt tasarrufu ve egzoz emisyonları düşürülmüş olur. Sabit hızlarda ilerlerken elektrikli ve benzinli motor en optimum düzeyde yakıt tasarrufu sağlayacak şekilde dengede çalışır.
Hızlanma: Her iki motor birlikte çalışarak araca maksimum performans sağlar.
Yavaşlama ve Frenleme: Sistem aküyü şarj etmek için kinetik enerjiyi dönüştürür.
Hızlı Sürüş: Benzinli motor aracı hareket ettirirken elektrik motoru yardımcı olur.
Hareketsiz: Her iki motor da otomatik olarak durduğu için rölanti sırasında enerji israfı olmaz.
1980'lerden sonra tekrar üzerinde çalışılan ve 2000'li yıllarda özellikle son 10 senedir tekrar karşımıza çıkan elektrikli otomobiller gelişmiş elektronik sistemleri ve gelişen malzeme bilimi ile çok daha iddialı. Günümüzde büyük bir öneme sahip olan medyayı, akıllıca kullanan Elon Musk ve şirketi Tesla motor bu sektörde öncü durumunda. Çevreye zararlı gaz salınımı olmaması sebebiyle çevreci kuruluşlardan da destek gören elektrikli otomobiller birçok büyük otomobil üreticisinin de yatırımda bulunduğu alan olmaktadır.
Ülkemizde ise elektrikli otomobillerin en çok fiyatları dikkat çekmektedir. Her ne kadar uzun vadede yakıt masrafı az olacağı bilinse de alım gücü olarak bu araçlara ülkemiz insanında çekingenliğe sebep oluyor. İkinci el veya sıfır kilometre bir elektrikli araç almak rakiplerine göre oldukça pahalı bunun en büyük nedeni de bataryaları ve seri üretiminin kısıtlı olması. Bununla birlikte alındıktan sonra kilometre başına masrafları düşük olsa bile batarya bakımı ile büyük bir masraf olarak tekrar karşılaşılmaktadır. Elektrikli araçlarda kullanılan bataryaların da bir süre sonra değiştirilmesi gerekmekte. (yaklaşık 7 yıl)
Günümüz otomobil firmalarından birçok dev şirket sadece elektrikli otomobil yerine içten yanmalı ve elektrik motora sahip hibrit otomobiller üzerine yatırım yapmakta ve halihazırda üretmektedir.
Hibrit Otomobiller :
Çevreyi daha az kirletir, egzoz emisyonu çok daha düşük seviyededir.
Yakıt tüketimi yönünden daha ekonomiktir. Bir depo yakıt ile gidebileceği mesafe içten yanmalı veya elektrikli motorlu taşıtlara göre daha fazladır.
Motor ve bataryaların araca yerleştirilişi en uç noktalara değil; ortaya ve yanlara olduğundan araç dengesi daha iyi sağlanabilmektedir.
Elektrik motoru ilk harekete geçiş ve hızlanmada, içten yanmalı motora göre daha performanslıdır.
Elektrik motoruyla kullanımı sessiz ve konforludur.
Petrol tüketimi azaldığından ülke ekonomisine katkı sağlayıp dışa bağımlılığını azaltır.
Paralel Hibrit Tahrik Sistemi:
Bu tür araçlarda elektrik motoru ve içten yanmalı motor (İYM) bir debriyaj üzerinden diferansiyeli beslerler. İstendiğinde yalnızca elektrik motoru, istendiğinde yalnızca benzin veya dizel motor çalıştırılıp mekanik enerji tekerlekleri çevirebilir. Sıklıkla dur-kalk yapılan yerlerde yalnızca elektrik motoru kullanılarak gürültü ve egzoz yayınımı yok edilir. Hızlı seyir halindeyken veya yokuş yukarı giderken ya da ani ivmelenme durumlarında iki motor birlikte çalışır. Bu şekilde birbirini yedekleyen ve destekleyen iki güç kaynağı elde edilir. Paralel hibrit elektrikli araç, enerji geri kazanımlı frenleme özelliğine sahiptir. Buna rağmen olumsuz sürüş koşullarının devam etmesi halinde akünün dışarıdan şarj edilmesi gerekmektedir. Bu olumsuz özelliği gideren seri-paralel tahrik sistemidir.
Seri Hybrid Tahrik Sistemleri:
Sistem, içten yanmalı motor, elektrik motoru ve jeneratör olmak üzere üç ana kısımdan oluşur.
İçten yanmalı motor tarafından oluşturulan mekanik enerji, jeneratör tarafından elektrik
enerjisine dönüştürülerek elektrik motoruna iletilir ve hareket sağlanır. Enerji dönüşümleri
sırasında meydana gelen kayıplardan dolayı verim düşüktür. Sistemin avantajı, düşük
emisyon ve yüksek verim amacında içten yanmalı motorun değişik çalışma koşullarına
adapte edilebilmesidir. Fakat dizaynı dolayısıyla sistemin toplam verimi, paralel sisteme
göre daha düşüktür. Yapısı, elektrikli aracın yapısına en yakın sistemdir. Tek farklılık elektrik
enerjisinin içten yanmalı motor tarafından jeneratör vasıtasıyla üretiliyor olmasıdır. Araç
hızlanırken veya düz yolda giderken elektrikli motor kullanılmakta, dolu ise enerjisini aküden
eğer akü boş ise içten yanmalı motor çalıştırılıp jeneratör üzerinden aküyü doldurmaktadır.
Böylece, akünün dışarıdan doldurulma ihtiyacı ortadan kalkmaktadır. Geri kazanımlı frenleme
yoluyla önemli ölçüde enerji tasarrufu sağlanmaktadır. Bir diğer avantajı içten yanmalı
motorun sürekli olarak en verimli olduğu hızda çalıştırılmasıdır.
Kompleks (Karışık) Hibrit Elektrikli Araçlar:
Seri paralel sistemde kullanılan jeneratörün yerine, gerektiğinde motor gerektiğinde jeneratör olarak çalışan bir elektrik motor vardır. Seri-paralel hibrit sistemin tüm avantajlarına sahiptir. Yüksek güç gerektiğinde elektrik motoru ve IYM birlikte çalışmakta, düşük güç istenilen durumlarda, sessiz ve temiz olan elektrik motoru kullanılır, akü devamlı olarak içten yanmalı motor enerjisi ile doldurulabilmektedir. Bunlara ek olarak, elektrik motor marş görevini üstlenir. Kalkış esnasında veya düşük hızda iken araç elektrik motoru kullanılıp, yavaşlama ve frenleme sırasında elektrik bataryaları şarj edilir. Hızlanma sırasında benzinli ve elektrikli motor birlikte çalışır ve performans maximuma çıkar. Genellikle trafiğin yoğun olduğu şartlarda araç durduğunda her iki motorda durur böylece yakıt tasarrufu ve egzoz emisyonları düşürülmüş olur. Sabit hızlarda ilerlerken elektrikli ve benzinli motor en optimum düzeyde yakıt tasarrufu sağlayacak şekilde dengede çalışır.
Hızlanma: Her iki motor birlikte çalışarak araca maksimum performans sağlar.
Yavaşlama ve Frenleme: Sistem aküyü şarj etmek için kinetik enerjiyi dönüştürür.
Hızlı Sürüş: Benzinli motor aracı hareket ettirirken elektrik motoru yardımcı olur.
Hareketsiz: Her iki motor da otomatik olarak durduğu için rölanti sırasında enerji israfı olmaz.
